NGARUMAT BASA SUNDA (TATAKRAMA BASA )

	URANG RUMAT BASA SUNDA

Tatakrama basa Sunda nyaéta ragam basa Sunda (diksi) anu dipaké atawa dipilihna dumasar kana kaayaan anu nyarita, anu diajak nyarita, jeung anu dicaritakeunana.

Istilah tatakrama basa Sunda numutkeun hasil Kongrés Basa Sunda taun 1988 di Cipayung, Bogor, dipaké pikeun ngagantikeun istilah undak-usuk basa Sunda. Alesanana nyaéta lantaran undak-usuk basa awalna dimaksudkeun salaku panta-panta basa pikeun ngabédakeun kaayaan sosial masarakatna. Sedengkeun tatakrama basa Sunda dimaksudkeun pikeun silihormat jeung silihajénan.

Sahanteuna aya dua ragam dina tatakrama basa Sunda, nya éta basa hormat jeung basa loma. Basa hormat umumna dipaké dina suasana resmi, nyarita jeung nu dipihormat, ogé nyarita jeung nu can wanoh. Sedengkeun basa loma umumna dipaké dina suasana loma atawa jeung batur nyarita nu geus loma.

Sabenerna aya hiji deui ragam basa Sunda, nyaéta basa kasar atawa garihal. Ragam basa ieu sok dipakéna sawaktu keur ngambék, nyarékan, paséa, ngécé, atawa ka sato. Tangtuna lantaran kasar, ragam basa ieu teu kaasup kana tatakrama.

Sangkan leuwih écés tur paham enggoning ngagunakeun tatakrama basa Sunda, ngawitan pedalan ayeuna urang pedar ngeunaan larapna basa Sunda dina kalimah.

1.       Gaganti ngaran

No.	Loma (a)	Hormat ka sorangan (b)	Hormat ka batur (c)
1.	akang	akang	engkang
2.	kuring / déwék / urang	abdi / sim kuring	...
3.	kuring saréréa	abdi sadayana	...
4.	maneh / hidep	...	anjeun, salira
5.	manehna	...	anjeunna
6.	sorangan	sorangan	nyalira

Conto larapna dina kalimah

1.       a.  Akang mah rék indit poé isuk ka Palasah téh, da ayeuna mah geus burit!

b.  Akang mah badé mios dinten énjing ka Palasah téh, da ayeuna mah tos burit!

c.  Dupi Engkang badé iraha angkat ka Palasah téh?

2.       a. Kuring mah rék maksakeun milu kémping da hayang meunang pangalaman!

b. Abdi mah badé maksakeun ngiring kémping da palay kénging pangalaman!

3.       a. Kuring saréréa milu icikibung mantuan masangkeun ténda.

b. Abdi sadayana ngiring ngabantos masangkeun ténda.

4.       a.  Maneh rék  milu menjelajah moal, Man?

c.  Anjeun badé ngiring menjelajah moal, Man?

5.       a.  Tong milu ka manéhna atuh ari sok diheureuyan mah!

c.  Saur saha anjeunna sok ngalatih PBB?

6.       a.  Ku sorangan ogé teu nanaon nyieun tihang bandéra mah.

b. Ku sorangan ogé teu sawios-wios ngadamel tihang bandéra mah.

c. Nyalira waé angkat ka Bumi Perkémahan Cibodas téh Kang?

2.   Pancakaki

loma	Hormat keur sorangan	Hormat keur batur
adi	pun adi	tuang rai
aki	pun aki	tuang éyang
alo	pun alo	kapiputra
anak	pun anak	tuang putra
bapa	pun bapa	tuang rama
baraya / dulur	réréhan / wargi	wargi
bibi	pun bibi	tuang ibu
budak	budak	murangkalih
cikal	anak cikal	putra pangageungna
deungeun-deungeun	nu sanés / sanés wargi	nu sanés / sanés wargi
incu	pun incu	tuang putu
indung	pun biang	tuang ibu
kolot	kolot	sepuh
lanceuk	pun lanceuk	tuang raka
minantu	minantu	mantu
mitoha	mertua	mertua
nini	pun nini	tuang éyang
pamajikan	pun bojo	tuang rai / tuang istri / geureuha
paman	pun paman	tuang rama
salaki	pun lanceuk	carogé / tuang raka
téré	téré	kawalon

                                                                                                                        (hanca)